En zo leggen we laagje bij laagje de fundamenten van ons werk in Tomar. Samen met de diehards die zich geroepen voelen om te komen bijdragen aan dat precieze werk. Want ‘de mensen die er zijn, zijn de juiste mensen’, zo zegt de eerste regel van Open Space. Soms zijn het er veel, zoals bij onze vorige bijeenkomst in februari in Hotel Dos Templarios; soms is het een klein gezelschap. Er is niet altijd veel volk nodig om te doen wat er gedaan moet worden. Keep it small but precise, horen we meer dan eens.
Er is niet altijd veel volk nodig om te doen wat er gedaan moet worden. Keep it small but precise, horen we meer dan eens.
‘De juiste mensen’, dat is deze keer een groep van acht: vier dertigers, twee vijftigers en twee zestigers. ‘La Famiglia’ noem ik ons meteen (op z’n Italiaans, omdat die taal me nog altijd meer vertrouwd is dan het Portugees). En een familie zijn we inderdaad. Dat blijkt al snel. Met twee grandmothers, de één zachtmoedig, de ander wat kordater, want evenwicht moet er zijn. Twee ouders, die ervoor zorgen dat alles veilig en vlot verloopt. En vier ‘kinderen’ – of jongere broers en zussen, die hun weg zoeken in de wereld, en in de regels van Open Space. Die af en toe rebelleren, zoekend naar beweging en vrijheid, en met momenten het gekwetste kind vertegenwoordigen dat ‘ergens’ in ons allen huist. Ik herken het ook in mezelf. Het kind dat, aangekomen op aarde, totaal in de war geraakte omdat de wereld zo anders was dan haar eigen ziel. Door die verwarring niet meer wist hoe zich te gedragen en zich dan maar aanpaste aan de verwachtingen van de buitenwereld. Een aanpassing die vroeg of laat gaat opspelen. En zich uit in rebellie, kwaadheid, wispelturigheid, onduidelijkheid, het soms gewoon niet meer weten… Het pure kind dat schreeuwt om weer gehoord en gezien te worden en te mogen zijn wie ze is.
Gelukkig is er La Famiglia. Die luistert, en omarmt, en soms ongevraagd advies geeft, of lichtjes terechtwijst zodat we verder kunnen gaan met datgene waarvoor we gekomen zijn. Namelijk het werk dat hier door ons heen mag gebeuren. Ook al hebben we geen idee wat dat mag zijn. Maar dat het hart een centrale rol speelt, hebben we inmiddels door. We werden geroepen om te werken in Pensao Uniao, een oud familiehotel, letterlijk in het hart van de oude stad. Gerund door een heerlijk zachtmoedige man, Jorge. De padrone, de pater familias, die ons met zijn brede lach elke dag goeiemorgen wenst, ons zijn bar laat innemen om thee te zetten en zijn hotellounge leent als werkruimte. Een ouderwets ingericht salon waarvan de symboliek zich spontaan laat gebruiken in onze opstelling: het tapijt wordt ons speelveld, de piano ons altaar, het schaakbord wordt het duale slagveld tussen zwart en wit waar de wereld in gevangen zit, de tabuleiro (de bekende bloemen-en-broodjeskroon die zo eigen is aan deze stad) vertegenwoordigt het vrouwelijke koningschap dat centraal wordt geplaatst… in het hart.
Het is opvallend hoe het werk dat we met de grotere groep in februari deden, als vanzelf verder wordt gezet in onze nieuwe opstelling. We hebben het niet onmiddellijk door, maar waar we vorige keer eindigden met het opstellen van de Levensboom, het model met de tien sferen uit de joodse Kabbala, zien we de boom plotseling weer opduiken in ons salon en beseffen we dat elk van ons op één van de bollen of sferen blijkt te zitten. Langzaam maar wel evoluerend naar het volgende stuk in zichzelf. We beseffen dat we met ons altaar – dat voortdurend verandert al naargelang wat we meemaken – inwerken op het hart van de kabbala, de Tifferet. Wat pijn deed, wordt gesust. Wat vastzat, wordt door beweging losgeweekt. Wat losgelaten mag worden, krijgt een nieuwe geboorte. Wat zacht was, wordt kracht. En beetje bij beetje verheffen we onszelf tot het volgende niveau en heffen we zo het moedige en heldere zwaard in onszelf. Following the yellow brick road (ja, ook de Wizzard of Oz is in onze kringen nooit ver weg.) ;-)
Als kers op de taart ontstaat op vrijdagavond vanzelf een ritueel, dat de kern blijkt te zijn van waar de oorspronkelijke tempeliers voor stonden.
Als kers op de taart ontstaat op vrijdagavond als vanzelf, geleid door de twee aanwezige Israëliërs, een Sabbat Salom, het traditionele joodse ritueel dat de rustdag inluidt – met de kaarsen, en het brood, en de wijn, en de Hebreeuwse gebeden en liederen – die onze ziel diep raken. Omdat we voelen dat er in dit ritueel iets universeels zit, iets wat niet enkel hoort bij één godsdienst of volk, maar eigen is aan de mystieke mens, die hiermee handvaten krijgt om zich te verheffen tot meer dan hij was.
Pas de volgende dag beseffen we dat we in het hart van onze opstelling (in het hartshotel Uniao, in het hart van deze stad, in het hart van Portugal) weer spontaan de pure joodse traditie hebben ingebracht – ooit verjaagd uit het Iberische schiereiland, terwijl ze de kern was van wat de eerste graalridders in dit tempeliersgebied wilden neerzetten. Een gedachtegoed dat in essentie verbonden was met de tempel van Salomo in Jerusalem en de traditie die deze beroemde koning, zoon van David, vertegenwoordigde.
En als de jonge vrouw – die het verborgen vrouwelijke voorstelde in de Levensboom – de tabuleirokroon opzet en in het hart van de opstelling gaat staan, beseffen we dat hiermee een nieuw tijdperk wordt ingeluid: het pure hart en sacraal leiderschap is weer aan zet.
Dit alles gebeurt zo spontaan dat we er nauwelijks erg in hebben. Maar wat spontaan in het hart gebeurt, is het juiste wat mag gebeuren. Zo zegt Open Space. Trust the process and expect the unexpected.
Met het herinbrengen van een oud ritueel lijkt iets heel nieuws en prils te worden geboren. Bijna letterlijk. Want plotseling hangt er een gevoel van zwangerschap in de lucht. Alsof La Famiglia zich aan uitbreiding mag verwachten. Of is het ons hart dat een kamer bij krijgt...? Uranus en Jupiter lopen die dag conjunct: we mogen ons aan een grote omwenteling verwachten.
De volgende dag horen we van een jongetje in België dat op dat moment een nieuw hart krijgt. Het jongetje raakt me enorm. Als ik zijn foto zie, zie ik een engel. Die onze harten komt openen en het hart weer centraal komt plaatsen in de wereld. Ik kan me vergissen, maar ik krijg het gevoel dat zijn donorhart vrouwelijk is. En dat zijn energie en haar energie op dit eigenste moment met elkaar aan het dansen zijn… Voorzichtig aftastend wat dat prille nieuwe begin mag brengen.