AUTHENTIC INTELLIGENCE

Het zal aan de algoritmes liggen, maar het lijkt wel alsof iedereen op mijn Reels-feed plotseling een nieuw discours voert. Politici, standing comedians, activisten, mensen zoals jij en ik… plotseling spreekt ‘iedereen’ zich uit ten voordele van de mens. Alsof er een sluis is opengezet. Alsof we ineens met z’n allen beseffen dat er dikke grenzen overschreden worden – in Gaza en Palestina, maar niet alleen daar. Het menselijk onrecht ligt er nu zo dik bovenop en de propagandaredeneringen zijn zo krankzinnig krom, dat het gezonde verstand en het hart opeens weer lijken over te nemen. Ineens heeft iedereen het weer over solidariteit, over medemenselijkheid, over voorbij politieke partijen en verschillen kijken. Of over het grote belang van onze gezamenlijke humanistische achtergrond. We hebben het over de arrogantie van de sterkste en dat we die beu zijn. Over het daderschap van het slachtoffer, en hoe destructief het kan zijn. Over diep trauma dat de hele wereld in de greep houdt en dat op deze manier alleen maar meer trauma genereert – en nog minder veiligheid. Dingen die lang niet zo duidelijk uitgesproken werden of die hopeloos voorbijgestreefd leken. Of te ‘woke’ om nog maar te durven overwegen.

De ethiek lijkt terug van weggeweest. Wat kan en wat kan (echt) niet? Het leek de laatste tijd wel of àlles kon, of moest kunnen.

“Zodra iets/iemand kan lijden, wordt het voorwerp van een ethisch debat”, hoorde ik Yuval Harari net nog zeggen. Ook zijn speeches worden steeds moralistischer en menselijker, of toch diegene die ik van hem te zien krijg. De ethiek lijkt terug van weggeweest. Wat kan en wat kan (echt) niet? Het leek de laatste tijd wel of àlles kon, of moest kunnen. De wet van de sterkste. Van de brutaalste. Van de meest arrogante. Het is bij tijden zodanig dwaas dat onze oren ervan klapperen en we gewoon niet meer weten hoe erop te reageren. Maar kijk, ineens gaat er een soort van menselijke stroom door mijn reels. Meer dan daarvoor – zo valt me op – terwijl mijn eigen focus toch min of meer dezelfde is gebleven.  

Het doet me deugd, die tsoenami aan hartspraak. Het geeft me moed. Het geeft me het gevoel alsof er wat beweegt, alsof de groep die ‘mens’ wil zijn (liever dan een halve robot of een oorlogswapen) zich eindelijk weer roert – en ook groeit. Want het was lang onpopulair, flauw, zwak, om het over medemenselijkheid te hebben, en al die andere dingen die ons hart raken. Die dingen die ons als mens weer proberen te verbinden, in een wereld die uit is op ‘verdeel en heers’. Vaak gaan we zelf mee in die vlammende strijd om het eigen grote gelijk. Omdat we (bij) de sterksten willen zijn, zij die het gaan ‘halen’, tot spijt van tja… die anderen. Tot we beseffen dat zo’n strijdershouding niet bepaald bijdraagt aan wat we werkelijk willen: een rustig en veilig leven, waarin we elkaar weer een beetje kunnen vertrouwen.

Misschien zie jij een heel andere beweging op je reels. Alles hangt ervan af waar we zelf onze aandacht langer dan drie seconden op willen richten. Want dat is wat we terugkrijgen, in veelvoud.

Opnieuw: het zal wel aan het algoritme liggen. Want misschien zie jij een heel andere beweging op je reels. Alles hangt ervan af waar we zelf onze aandacht langer dan drie seconden op willen richten. Want dat is wat we terugkrijgen, in veelvoud.

Eigenlijk werkt AI als een grote spiegel van onze mind, besef ik steeds meer. Het vergroot uit wat we denken, tot we er niet meer naast kunnen kijken. De algoritmes geven ons niet alleen meer van wat we fijn vinden, ze bekrachtigen ook heel concreet een universele wet: wat je aandacht geeft, groeit. Hoe donkerder je focus, hoe dieper je in een neerwaartse spiraal getrokken wordt. Hoe lichter de focus, hoe meer je bekrachtigd wordt in de idee dat het anders, menselijker, hoopvoller kan.

The reels die we zien, beïnvloeden ons onbewust. En ons onbewuste beïnvloedt onze werkelijkheid. Steeds sneller trouwens. Want niet enkel AI ontwikkelt zich aan speedtempo. Ook ons eigen creatieve vermogen maakt een snelle evolutie door, zo ben ik gaan begrijpen. Tijden versnellen en ook onze gedachten manifesteren zich steeds sneller in de vorm. Een goeie reden om ons bewust te zijn van waar we ons hoofd mee voeden, en om ons bewuster te worden van onze menselijke creatieve intelligentie. Regeringen willen kunsten en creativiteit dan misschien uit het curriculum bannen, maar ondertussen gaat ons creatieve vermogen zijn eigen gangetje. Die houdt geen regering tegen. Je grootste kunstwerk is het leven dat je voor jezelf creëert. Het zou slim zijn als we aan de ontwikkeling en het belang van dit natuurlijke vermogen evenveel aandacht zouden besteden als aan AI.