We leven in een tijd waarin schaduwen opspelen. Datgene wat we lang verwaarloosd hebben, wat we minder waard vonden, wat we niet wilden zien... laat plotseling luid van zich horen, meestal op niet zo'n aangename manier. Als yang-waarden in extreem gaan, ontstaat uit dat extreem yin. En omgekeerd.
Zelf speel ik graag met het idee dat we als mensheid niet hoeven te wachten tot zich drama's afspelen - waardoor we steeds weer slalommen tussen extremen - maar dat we kunnen voorkomen dat een schaduw uitgroeit tot een monster, als we yin en yang als complementaire krachten zien en aandachtig in balans houden. Ik hoor Ton graag vertellen hoe hij als jonge man door Amerika reisde en een tijd doorbracht bij de Hopi-indianen. Daar leerde hij hoe mannen er de leidende beslissingen nemen, maar bij elke beslissing de mening van de vrouwen in acht nemen. Ook die avond bij het knetterende haardvuur hebben we het er weer over.
‘Hoe zat het ook alweer?’
"Het is geweten dat vrouwen tijdens hun menstruatie gevoeliger zijn dan anders. Wij vinden dat eerder lastig dan nuttig. Omdat we niet meer beseffen waartoe het ons - en de samenleving rondom ons - kan dienen"
‘In aboriginal-culturen menstrueerden vrouwen tegelijkertijd en tijdens hun maantijd trokken ze zich enkele dagen onder vrouwen terug om te rusten en zich te beraden’, begint hij te vertellen.
Het is geweten dat vrouwen tijdens hun menstruatie gevoeliger zijn dan anders. Wij noemen dat tegenwoordig grillig of humeurig, en vinden dat eerder lastig dan nuttig; liever zijn we een man met een stabiel gemoed. Omdat we die specifieke feminiene vaardigheden niet meer naar waarde kunnen inschatten. En omdat we zodoende niet eens meer weten dat die fase van de maand ons juist alerter maakt voor die kleine signalen waar we in ons drukke leven aan voorbijgaan. Signalen die ons aangeven wat niet goed loopt in ons huishouden, de familie, het werk of de wereld. Iets gaat ons in die dagen sneller irriteren, maar dat heeft een reden. Het is een aanwijzing; het vertelt ons dat er iets mis is waar we in het dagelijkse drukke leven overheen kijken, maar wat onze aandacht vraagt.
God weet hoe lang vrouwen (of de feminiene kant in de mens) zich al opwinden over een heel aantal zaken die scheefgroeien in deze wereld, maar zich daarin niet gehoord voelen. Blijven ze genegeerd worden, dan maakt hen dat op den duur kwaad, zelfs woedend of bitter. Een omvangrijk Amerikaans onderzoek naar vrouwelijke woede geeft onrechtvaardigheid aan als belangrijkste reden waarom vrouwen zich kwaad maken; iets is niet in evenwicht en klopt niet en dat maakt hen in extreme situaties woedend. Tweede meest voorkomende bron van vrouwelijke kwaadheid, zo zegt het onderzoek, is wanneer een ander zijn verantwoordelijkheid niet opneemt. Het enorme vuur dat vrouwen dan voelen, heeft als doel een gevaarlijk onevenwicht te herstellen. Desnoods door datgene wat niet meer werkt af te breken. Alleen wordt ons dat niet meer geleerd, integendeel: vrouwelijke woede is een groot taboe.
Vroeger werden vrouwen bij zo’n woede-aanval zelfs als hysterisch afgeschreven en werden soms hun baarmoeder en eierstokken weggenomen (vandaar: hysterectomie) omdat deze organen vrouwen zogenaamd onhandelbaar zouden maken. Terwijl ze eigenlijk in de woestijn staan te roepen dat iets verschrikkelijk onrechtvaardig is of uit balans is gegroeid. Of omdat ze iets voelen wat in alle talen door de omgeving ontkend wordt. Wie de film Changeling met Angelina Jolie ooit gezien heeft, weet wat ik bedoel. Het wijst erop hoe onwetend we zijn geworden over de diepgewortelde feminiene rol, kracht, betekenis in onze samenleving en het grote belang om het te herwaarderen.
"Bij de Hopi's bespreken de vrouwen de signalen van onevenwicht en geven hun advies terug aan de mannen, eventueel als veto, wanneer ze voorzien dat een beslissing te roekeloos, te onvoorzichtig zal zijn en uit de hand zou kunnen lopen of het nageslacht bezwaren"
‘Bij de Hopi’s bespreken de vrouwen in hun maantent die signalen van onevenwicht en geven ze hun advies terug aan de mannen als eventueel veto, wanneer ze voorzien dat een bepaalde beslissing te roekeloos, te onvoorzichtig zal zijn en uit de hand zou kunnen lopen of het nageslacht bezwaren’, vertelt Ton verder. ‘En dat veto wordt gehonoreerd. Omdat de mannen weten dat de vrouwen op andere zaken letten dan zij en ze enkel in samenspraak een duurzame weg kunnen bewandelen.’
‘Dit verhaal doet me denken aan beelden die ik kreeg toen we in Engeland waren’, reageer ik, terwijl ik een blok hout op het vuur leg.
Ik zag toen een oud inheems stamhoofd uit het Amazonenwoud voor mijn geestesoog verschijnen die me met aandrang vroeg of the white man zijn verantwoordelijkheid wilde opnemen. Hij vertelde hoe de aboriginals van hun kant eeuwenlang de natuurkennis hadden bewaard, ondanks de harde repressie, en dat het nu aan ons was om onze verantwoordelijkheid op te nemen. Ik zag hoe grootmoedig zijn gebaar was om de hand naar ons uit te reiken; de blanke man was tenslotte eeuwenlang de grote onderdrukker van zijn volk geweest – en nog steeds. Hij schonk me in dat visioen ook een geschenk uit zijn cultuur, dat hij me in de handen duwde als een stukje hout of wortel. Ik begreep op dat moment niet wat het was, maar later herkende ik het als een stukje van de ayahuasca-liaan. Hij verleende me toegang tot hun heilige plantenmedicijn, iets wat ik tot dan toe nooit eerder had ervaren en ook nooit echt had overwogen. Meer nog: hij liet me weten dat hun volk bereid was om ons, inhalige westerlingen, hun grote medicijn te schenken als middel om ons te helpen onze connectie met Spirit weer terug te vinden, zodat we de koers van de geschiedenis zouden kunnen helpen keren. Een koers die leek te leiden tot de vernietiging – zo niet van de planeet, dan toch van de soort, en zo niet van de soort, dan wel van het humane en natuurlijke aspect in de mens.
‘Ik begrijp nu dat de medicijnman niet alleen doelde op de afbraak van het natuurlijk evenwicht, maar vooral op de ontwikkelingen in de A.I.- en biotechnologie die een duizelingwekkende vaart aan het nemen zijn’, zeg ik. ‘We gaan maar door en we gaan maar door, zonder er op grote schaal een debat over te voeren. Zonder ons massaal af te vragen waar dit ons allemaal heen voert. Het lijkt wel of die vraag niet echt gesteld mag worden. Omdat het de ontwikkeling afremt. Omdat als ik het niet doe, iémand anders het zal doen. Is dat een argument? Ja, in deze wereld blijkbaar wel. Waar is de vrouwelijke stem die zegt: nee, in naam van de toekomst: stop. Dit loopt niet goed af, tot hier en niet verder...?’
"Waar is de vrouwelijke stem die zegt: nee, in naam van de toekomst: stop. Dit loopt niet goed af, tot hier en niet verder...?"
Ton staart met me mee in het vuur.
‘We denken misschien dat we ethisch genoeg zullen blijven, maar we kennen onszelf inmiddels toch een beetje? Uiteindelijk haalt de economische winst het altijd op de ethiek. Op het moment dat we inzien dat de ontwikkelingen desastreus worden, is de trein al aan het rollen en kunnen we er niks meer aan doen. Het is gecompliceerder dan je denkt, krijg je dan als antwoord, als je zo’n vraag durft te stellen. Maar die complexiteit hebben we wel zelf gecreëerd. Omdat we zelden nog de grens kunnen of willen voelen aan wat we willen ontwikkelen.’
Ik word er voorwaar triest van, die avond bij het vuur. Ik voel me eenzaam met mijn gedachten en vooral machteloos. Wat zijn we bereid met z’n allen op te geven in naam van wat we vooruitgang blijven noemen? Die yange pool die zo extreem wordt dat hij zich stilzwijgend bereid verklaart de yin, de draagster van het leven, ervoor op te geven.
‘Als vrouw wil ik die indringende vraag veel langer dan een maanstonde de wereld in laten stromen’, zeg ik nog, met een ongewone ernst. Als vrouw vind ik die vraag op dit moment voorgaan op alle andere vragen die we ons nu stellen, ja zelfs hoe we die oorlog en die financiële of energieproblemen moeten oplossen. Als Hopi-vrouw van deze tijd vind ik die vraag de essentie van deze eeuw.
Uit: Into the Unknown, Sprong in het onbekende, Anne Wislez, Brave New Books, https://www.bravenewbooks.nl/site/?r=userwebsite/index&id=annewislez
Comments